“Thanh tịnh mâm cỗ Việt” là tựa sách không chỉ giới thiệu đến độc giả công thức làm 30 món chay lành của người Việt “từ cổ chí kim”, mà còn lồng ghép những câu chuyện văn hóa thú vị, cung cấp cho người đọc góc nhìn đa chiều về nền ẩm thực Việt Nam.
Từ xưa đến nay, lễ giỗ là truyền thống rất được coi trọng của mọi gia đình người Việt. Vào những dịp này, những bận rộn đời thường của mỗi người đều tạm thời gác lại để thành tâm hướng về nguồn cội, cùng nhau chuẩn bị mâm cỗ cúng bình an dâng lên ông bà tổ tiên.
Xuất phát từ nếp sống ghi cội nhớ nguồn ấy, bên cạnh việc giới thiệu các món chay, “Thanh tịnh mâm cỗ Việt” còn mang đến bao kỷ niệm quyến luyến của tác giả bên cha mẹ anh em, cùng những bài học về cách trình bày, sắp xếp cũng như chỉnh trang mâm cỗ cúng sao cho thật nghiêm túc, trang trọng.
Nếu như người Tây phương đề cao sinh nhật, thì người Á đông lại xem trọng ngày mất. Trong những dịp này, các thành viên gia đình thường tụ họp lại và nấu những món ăn đặc biệt làm thành mâm cỗ cúng dâng lên tổ tiên. Mâm cỗ cúng dù chay hay mặn đều là nhằm thể hiện tấm lòng tưởng nhớ của con cháu đến các bậc ông bà và cũng là cách nhắc nhở các thế hệ đời sau không quên cội nguồn.
Mâm cỗ mặn của người Việt xưa mang ý nghĩa văn hóa làng xã, còn mâm cỗ chay có từ bao giờ thì không thấy tài liệu nào nói rõ, chỉ biết là từ khi đạo Phật du nhập vào xứ ta thì cũng là lúc người nước ta biết ăn chay.
Cỗ chay hay cỗ mặn là tùy quan niệm, truyền thống của mỗi gia đình. Tuy nhiên, ngoài mâm cỗ chay tại chùa thì hầu hết các gia đình Phật tử cũng thường thể hiện tấm lòng thành kính đối với tổ tiên, ông bà, cha mẹ qua những món cúng chay. Theo nhận định của tác giả, làm cỗ cúng trước là để tưởng nhớ và cầu cho các bậc tiên hiền quá vãng được an tịnh nơi cõi lành, sau là để nhắc nhở con cháu trong nhà đừng quên cội quên nguồn.
Việt Nam xưa nay vốn vẫn là mảnh đất trù phú, có nguồn nguyên liệu tự nhiên đa dạng và những bàn tay lao động cần cù, chính điều đó đã góp phần phát huy tinh hoa văn hóa ẩm thực của người dân nơi đây.
Từ phương Nam, qua miền Trung rồi ra phương Bắc, mỗi miền đất nước lại có một phong vị ẩm thực riêng, trong đó bao gồm cả mâm cỗ chay. Và từ những món chay truyền thống, tư duy làm mới cách chế biến, trang trí sao cho phù hợp với thị hiếu, khẩu vị của mọi người là một yêu cầu thiết yếu trong thời điểm đất nước hội nhập cũng như phát triển ngày nay.
Cũng vì nguyên liệu vô cùng dồi dào, các bà các mẹ của chúng ta có thể thỏa sức thử nghiệm với đủ loại rau củ hoa quả tươi ngon trên khắp mọi miền để tạo nên những món ăn đơn giản hoặc cầu kỳ trên mâm cỗ chay để lưu giữ, phát triển và bảo tồn nét tinh hoa văn hóa ẩm thực chay truyền thống.
“Thanh tịnh mâm cỗ Việt” là một tác phẩm độc đáo của hai tác giả Hồ Đắc Thiếu Anh và Nguyễn Hồ Tiếu Anh khi thực hiện lại các mâm cỗ chay theo phong cách cũng như mùi vị cung đình xưa, kết hợp cổ truyền cùng hiện đại trên nền nguyên liệu có sẵn nơi quê nhà. Mục đích đầu tiên của hai nghệ nhân là để giới thiệu với thực khách gần xa di sản văn hóa ẩm thực Việt Nam, đây cũng là một cách báo ân với ông bà tổ tiên.
“Thanh tịnh mâm cỗ Việt” là một gợi ý thiết thực dành cho độc giả về mâm cỗ cúng thanh lành trong những dịp lễ trọng của gia đình, đồng thời bồi đắp thêm cho nền ẩm thực chay tinh khiết, lành mạnh của đất Việt.
